Molukkers in Nederland voelen zich beledigd en gekwetst door minister-president Mark Rutte. Dat schrijft de regering in ballingschap van de Republiek der Zuid-Molukken (RMS) in een brief aan de premier.
“Door Rutte worden de in Nederland verblijvende Molukkers op een hoop geveegd en tot onderdeel gemaakt van de Indische gemeenschap”, zo schrijft de regering in ballingschap.
Op dienstbevel naar Nederland
De RMS wil dat Nederland excuses maakt voor hoe Molukkers zijn behandeld, toen zijn na de onafhankelijkheid van Indonesië op dienstbevel naar Nederland kwamen. In 1951 kwamen duizenden Molukkers met de boot aan in Nederland. Veel van hen werden ondergebracht in voormalige oorlogskampen, zoals Kamp Westerbork. De groep Molukkers verbleef hier in afwachting van een eigen Molukse staat, een republiek die al eerder was uitgeroepen.
De KNIL-soldaten mochten in Nederland in die eerste periode niet werken. Ook kregen ze geen soldij en pensioen meer en waren ze stateloos. In veel Molukse gezinnen stonden de koffers nog altijd ingepakt. Klaar om terug te gaan. Maar die onafhankelijke staat kwam er nooit. Het tijdelijke verblijf van de Molukkers in Nederland werd definitief.
‘Al excuses gemaakt’
Het ministerie van Algemene Zaken heeft de RMS in een brief namens Rutte laten weten dat er al excuses zijn gemaakt “aan iedereen in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië heeft moeten leven”. Nederland erkent de RMS niet, staat in de brief, “maar realiseert zich dat in een deel van de Indische gemeenschap nog steeds gevoelens van teleurstelling en verdriet leven over de manier waarop de Nederlandse overheid en de Nederlands samenleving destijds zijn omgegaan met de Indische Nederlanders en de Molukkers die naar Nederland zijn gekomen.”
RMS-president John Wattilete is “diep gekwetst” dat Rutte de Molukkers onder “de Indische gemeenschap” schaart. “Daarmee laat u als minister-president zien nog steeds over een ernstig tekort aan historisch besef te beschikken”, schrijft hij. “Met deze opmerking geeft u wederom blijk van het feit, dat u zich nog steeds niet realiseert, dat de Molukse KNIL-militairen en hun gezinsleden onvrijwillig en voor tijdelijke duur in 1951 naar Nederland zijn overgebracht en jarenlang slecht zijn behandeld door de Nederlandse staat.”
(Tekst gaat verder onder de foto)
Drentse Molukkers
In Drenthe wonen relatief veel Molukkers, onder meer in de Molukse woonwijken in Assen, Hoogeveen en Bovensmilde. In laatstgenoemde plaats woont Jecy Sihasale. Zij is lid van het comité dat elk jaar de herdenking van de beëindiging van de treinkaping bij De Punt organiseert. Sihasale vindt de opmerking van Rutte ook kwetsend. “Wij zijn geen Indonesiërs. En andersom zien zij dat ook niet zo”, zegt ze.
Mellie Lumalessil-Metiarij uit Assen sluit zich daar bij aan. “Ik ben net terug van een maand op de Molukken. Wat mij zo pijn deed, was om daar alleen maar de Indonesische vlag te zien”, reageert ze. “Voor mij is het gewoon bezet gebied. Ik vond het vernederend.”
Lumalessil-Metiarij, dochter van de bekende vroegere dominee Metiarij, vindt de reactie van Rutte schofferend. “Ik ken genoeg Indische mensen waar ik goed contact mee heb. Maar stop met ons op één hoop te gooien.”
‘Molukkers streden voor Nederlandse driekleur’
Dat de Nederlandse regering geen excuses wil aanbieden, verrast Sihasale en Lumalessil-Metiarij niet. Volgens Sihasale zit er een politieke motivatie achter. “Als ze excuses zouden maken, dan erkennen ze eigenlijk de proclamatie van onze onafhankelijkheid. En dat zou natuurlijk grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor de handel met Indonesië”, stelt ze. “Maar het is wel een enorme domper.”
Voor Lumalessil-Metiarij voelt het alsof de Molukkers zelfs minderwaardig zijn. “Toen de KNIL-Molukkers naar Nederland kwamen, werden ze ‘onthoofd’. En dat terwijl de Molukkers vochten voor de Nederlandse driekleur”, zegt ze verhit. “Dat deden ze voor het Koningshuis. 350 jaar lang deden de Molukkers trouw dienst voor het KNIL, zonder dat het ons iets ten goede kwam.” De domineesdochter is dan ook blij met de brief van ‘haar’ RMS-regering in ballingschap. “Zulke brieven moet de Molukse regering ook blijven sturen, wat voor reactie ze ook van Nederland krijgen.”
(Tekst gaat verder onder de foto)
‘We worden nog steeds als treinkapers gezien’
Volgens Sihasale wordt niet genoeg erkend hoe er met de Molukse gemeenschap is omgegaan. “Wij zijn hier niet naartoe gekomen voor een beter leven hè, of omdat we op zoek waren naar werk”, verzucht ze. “Wij worden nog steeds gezien als treinkapers en worden over één kam geschoren. Mensen hebben geen idee van onze geschiedenis. En dat begint steeds meer te knagen.”
Dat Molukkers door Rutte tot de Indische gemeenschap worden gerekend, vindt Sihasale vooral pijnlijk voor de eerste generatie. “Het is nog op een hand te tellen hoeveel van die generatie in leven is. Hun trauma’s zijn doorgegeven aan de latere generaties. We kunnen het maar geen plekje geven. Het is een open wond, die soms dichtgaat, maar nu weer open is. Er komt geen einde aan.”
Het zit Sihasale hoog. “Maar je moet je woede ook tegenhouden. Ik heb zelf twee kinderen, voor hen wil ik een voorbeeld zijn.” Molukse acties zoals in de jaren zeventig (treinkapingen en gijzelingen, red.) gaan we niet meer krijgen, zegt ze, maar er is volgens haar nog wel boosheid onder de Molukkers.
‘De pijn zit diep’
Eerder dit jaar sprak premier Rutte met vertegenwoordigers van de Molukse gemeenschap op het Catshuis. Sihasale noemt dat gesprek “voor de bühne”. “Dat was gewoon een formaliteit, zodat ze zich van hun goede kant konden laten zien. Misschien dachten ze: zo houden we de Molukkers wel rustig.”
Hoewel de inwoonster van Bovensmilde er voorlopig niet op rekent, hoopt ze wel op excuses van de Nederlandse regering. “Maar aan wie precies? En kom niet alleen met woorden, maar ook met daden. Daar heeft de Molukse bevolking meer aan.”
Lumalessil-Metiarij onderstreept dat. “Geen heden zonder verleden”, stelt ze. “Wij moeten het verhaal blijven vertellen om mensen te laten begrijpen hoe het in elkaar zit. De pijn van onze ouders zit zó diep.”